Miasta w województwie lubelskim
Województwo lubelskie to region pełen atrakcji dla całej rodziny. Znajdziemy tu nie tylko piękne krajobrazy, ale także ciekawe miejsca do zwiedzania i aktywnego spędzania czasu.
Z dziejów Lublina
Położony na Wyżynie Lubelskiej stanowi stolicę województwa lubelskiego, nieprzerwanie od XV wieku. Jest też największym miastem w regionie i dziewiątym co do wielkości spośród miast Polski.
Lublin należy do najstarszych miast w naszym kraju. Pierwsze wzmianki o nim pojawiają się w 1198 r. W XIII wieku miasto zostało ulokowane na prawie magdeburskim. Ślady osadnictwa na tym terenie sięgają jednak o wiele dalej w przeszłość. Nie ma się co temu dziwić. Położone w pięknej żyznej okolicy, stanowiło atrakcyjne miejsce do osiedlania dla kolejnych mieszkańców tych ziem.
Dzieje Lublina wiążą się nierozerwalnie z trudną historią wschodniej granicy naszego kraju. Miasto było wiele razy plądrowane i kilka razy upadało. Jednym z przykładów może być splądrowanie miasta podczas powstania kozackiego i potopu szwedzkiego. Jednak miasto zawsze podnosiło się w nieszczęść i znów wracało do stanu świetności.
W czasach napoleońskich stanowiło ważny ośrodek w tej części kraju. Znalazło się w granicach Księstwa Warszawskiego a potem Królestwa Polskiego. Po powstaniu styczniowym zostało włączone do zaboru rosyjskiego i stanowiło stolicę guberni. W latach międzywojennych powstał tu pierwszy po rozbiorach rząd Rzeczpospolitej. W dwudziestoleciu 1919 – 39 rozwinął się tutaj przemysł, a Lublin nadal był centrum regionu.
W czasie II wojny światowej została zgładzona liczna żydowska ludność miasta (powstał obóz koncentracyjny Majdanek), pod panowaniem rosyjskim zginęło i ucierpiało też wielu Polaków.
W PRL Lublin rozwijał się przemysłowo. Powstała Fabryka Samochodów Ciężarowych oraz wiele innych zakładów. Jako konkurencja dla istniejącego już od 1918 KUL powstał Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej.
Obecnie Lublin jest największym miastem na prawym brzegu Wisły i uczestniczy w Unii Metropolii Polskich.
Zamość – Padwa Północy
Jedno z najpiękniejszych miast w Polsce, a także ważny ośrodek kulturalny i naukowy w regionie.
Piętno na architekturze Zamościa odcisnęły przede wszystkim czasy renesansu i wczesnego baroku, okres świetności rodu Zamojskich. W 1580 r. Zamość otrzymał prawa miejskie, a 9 lat później stał się stolicą Ordynacji Zamojskiej. Wkrótce też, bo już w 1594 r. powstała tu Akademia Zamojska.
Spoglądając na architekturę miasta trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim na położone w centrum Stare Miasto. Znajdziemy tu wiele zabytków stanowiących o pięknie i swoistym charakterze tego miejsca. Układ przestrzenny Starego Miasta zachował się niezmieniony od czasów pierwszego projektu włoskiego architekta – Bernardo Morando. Kwadratowy rynek o wymiarach 100×100 m jest otoczony kamienicami. W jego północnej części znajdują się tzw. kamienice ormiańskie z XVII w. – Jan Zamoyski, fundator miasta, przeznaczył tę część miasta dla przebywających na tym terenie Ormian. Swoją architekturą zachwyca barokowy ratusz pośrodku Rynku. Z innych zabytków należy wymienić chociażby Wielką Synagogę. Jest to jedna z najpiękniejszych i najstarszych bożnic w Polsce. Powstała w XVII w.
Poza tym warte zwiedzenia są liczne zabytkowe kościoły oraz Pałac Zamojskich.
Biała Podlaska – Biała Radziwiłłowska
Historia Białej Podlaskiej jest związana w dużej mierze z rodem magnackim Radziwiłłów. Założona prawdopodobnie przez Piotra Janowicza zwanego „Białym”, do XVI w. należała do litewskiej rodziny szlacheckiej – Iliniczów. Ostatni przedstawiciel rodu adoptował osieroconego syna swojego opiekuna – Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła zwanego „Sierotką” i przepisał mu w spadku swoje dobra. W ten sposób ziemie Iliniczów, w tym Biała Podlaska znalazły się w posiadaniu tego rodu. Miasto pod panowaniem Radziwiłłów rozwinęło się. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł, wychowany w kalwinizmie po śmierci ojca odbył podróż do Rzymu i przeszedł na katolicyzm. Zaowocowało to otwarciem wielu kościołów i powrotem do łask społeczności katolickiej. Jednocześnie następował rozwój W XVI w. nazywano je Białą Książęcą lub Białą Radziwiłłowską. Powstała nawet Akademia Bialska, będąca filią Akademii Krakowskiej. Dopiero najazdy Szwedów i Kozaków przyczyniły się do chwilowego upadku miasta. W odbudowie swój udział znów miała rodzina Radziwiłłów. Ostatni właściciel dóbr zmarł w 1813 r. we Francji. Jednak Biała Podlaska do dziś pamięta o tych, którzy tak przyczynili się do jej rozwoju. Jednym z najważniejszych zabytków jakie można tu oglądać jest zespół pałacowo-parkowy Radziwiłłów. Tej rodzinie zawdzięcza również miasto swój herb – Michała Archanioła pokonującego smoka.
Chełm – na pograniczu kultur
Chełm leży niemal przy samej granicy z Ukrainą. Od wieków spotykały się tutaj kultury polska, ruska i żydowska, tworząc niepowtarzalny klimat tego miejsca. W okresie międzywojennym największą społeczność stanowili Żydzi. Nic dziwnego, że Chełm stanowi kluczowe miejscem w wielu opowiadaniach żydowskiego pisarza – Isaaka Bashevisa Singera. W okresie dwudziestolecia międzywojennego to właśnie ta wiara i kultura najsilniej kształtowała oblicze miasta. W czasie II wojny światowej niemal wszyscy Żydzi zostali wymordowani, reszta wyemigrowała. Jednak do dziś można oglądać zabytki świadczące o ich dawnej obecności. Jest to przede wszystkim Mała Synagoga zbudowana na początku XX w. Starą bożnicę z XVI w. hitlerowcy wysadzili w powietrze.
Wieloma konfliktami naznaczona jest historia stosunków polsko-ukraińskich na terenie Chełma. Po I wojnie światowej, w ramach repolonizacji miasta, katolicy otrzymali w posiadanie prawosławny zespół klasztorny na Górze Chełmskiej. W latach trzydziestych zburzono wiele świątyń prawosławnych na chełmszczyźnie, co jeszcze bardziej zaogniło wzajemne stosunki. W czasie II wojny światowej Ukraińcy pod patronatem III Rzeszy przystąpili do krwawych rzezi Polaków.
Stosunki między katolikami i prawosławnymi są dziś poprawne, chociaż na pewno jest więcej wrogości niż w Polsce centralnej.
Mimo wszystko dla turysty Chełm jest przede wszystkim pozostałością mozaiki kulturowej i religijnej.
Puławy
Miasto położone nad Wisłą, na pograniczu województw lubelskiego, mazowieckiego i Małopolski. Istniało w tym miejscu conajmniej od XVI w. Od końca XVII w. należało do rodu Lubomirskich. Magnat i pisarz – Stanisławf Herakliusz Lubomirski – wybudował tu letnią rezydencję. W I poł. XVIII w. Puławy znalazły się przez małżeństwo w posiadaniu rodu Czartoryskich. Był to okres największego rozkwitu tej miejscowości. Czartoryscy urządzili tu centrum kulturalne, nazywane przez wielu Polskimi Atenami. Na puławskim dworze przebywali tacy ludzie kultury jak Franciszek Karpiński, Franciszek Zabłocki czy Marcello Baciarelli. Czartoryscy poparli Kościuszkę w czasie insurekcji w 1794 r. W odwecie po drugim rozbiorze miasto zostało zniszczone przez wojska rosyjskie. Dzięki księżnej Izabeli Czartoryskiej Puławy podniosły się z upadku, a w 1801 r. powstało tu pierwsze w Polsce muzeum.
Ostatni wielki udział Puław w dziejach to okres powstania listopadowego. Bitwa pod Puławami rozegrana 2 marca 1831 roku przyniosła wojskom polskim pełne zwycięstwo. Jednak po upadku powstania majątek Czartoryskich został skonfiskowany, a miejscowość przemianowano na Nową Aleksandrię.
Dziś Puławy są niewielkim miastem jednak mieszkańcy nie zapominają o dawnej świetności Polskich Aten.